Sıcak bir yaz günü anneannemle (83) yazlıkta oturuyor, öğle yemeği olarak karpuz ve peynir yiyoruz. Karpuz, tarla karpuzu, pembe mi pembe. “Anneannemin Çocuk Oyunları” isimli anıyı kaleme aldığım gün sohbeti uzatmak peşindeydim. Bir iz sürücülüğünün ardından beklediğim an geldi. Anneannem:
“Biz ilkokula giderken.. daha yeni başlamışız. Fıtı fato bir şeyiz. Büyük kızlar vardı, onlar ortaokula giderlerdi, akşamüstleri evin kapısında oturur, nakış işlerlerdi. Ben örgü örmeyi her şeyi onlardan öğrendim. Sonra onlar ortaokulu bitirip, liseye başladılar…” diyerek anlatmaya koyuldu anneannem. 1950’li yılların liseli kızlarının mahalle hikâyelerini heyecanla bekliyordum.
“Kışın kimin evi büyükse hemen hemen her hafta birisinin evinde toplanılırdı. Sanki o evde düğün varmış gibi eğlence yapılırdı. Biz çocuktuk ama çok hoşumuza giderdi. Eğer ki bir evde genç kız varsa ve yanındaki komşusunun mesela ufak bir bebeği olmuşsa; ben bunun ‘tırnak annesi’ olayım derdi. Bebeğin tırnakları biraz uzadığı zaman o keserdi tırnaklarını. Çocuğu baştan aşağı donatırdı.”
“Bu nasıl oluyor, nasıl belirleniyor?” diye sordum. Anlamamıştım, hiç duymamıştım. Örnekle anlatmayı seçti anneannem:
“Nadide Abla vardı mesela. Komşusunun torunu olmuştu. Onların evinde zaten çok eğlence yapılırdı. Odaları çok büyüktü çünkü. Nadide Abla o bebeğin ‘tırnak annesi’ olmak istedi, çünkü o, çalışıyordu. Mahallede üç grup vardı. Bir grubun kızları büyüktü, 18-19 yaşlarında. Sonrasında ortaokul çocukları vardı. Ondan sonra da biz geliyorduk…” derken kıkırdıyordu anneannem. Kendisinin en küçük yani çocuk grubunda olmasından galiba keyif duyuyordu.
“Büyük gruptakiler çalışan kızlardı. İşte ilk Nadide abla istedi ‘tırnak annesi’ olmayı.”
“Tırnak annesi” tamlaması nereden geliyor?
“Ailesi bebeğin tırnaklarını doğduğunda kesmezdi. Biraz büyüyüp, tırnakları uzayınca yaklaşık beş, altı aylıkken eğlence yapılırdı. ‘Tırnak annesi’ olmak isteyen kim varsa, o bebeğin tüm giysilerini alır ve tırnaklarını ilk o keserdi. Tüm mahalleye eğlence yapacağız diye haber salınırdı.
Ne yapılıyordu o eğlencelerde peki?
“Radyo yok. Çalgı bir şey yok. Kızlar çok güzel dümbek çalardı.(Darbukalara dümbek derlerdi diye ekliyor). Ondan sonra tef çalarlardı. Hep bir ağızdan şarkı söylenir, oyunlar oynanırdı.”
Sadece kadınlar mı olurdu?
“Kadınlar olurdu… Ama yani şimdiki zaman olan düğünlerden daha çok eğleniyorduk. Özel bir yemek hazırlanmazdı. Herkes evinde ne varsa onu getirirdi. Biz çocuklar olarak çok sevinirdik. Herkesi seyrederdik. Ne oyunlar oynanırdı ah! Nadide’nin kendiyle yaşıt sarışın bir teyze kızı vardı. Bunlar boylu poslu kızlardı. Çok güzellerdi. Çeşit çeşit giyinirlerdi. Tiyatro gibi oyunlar yaparlardı. Millet donlarına işerdi gülmekten.”
Peki yaşlılar geliyor muydu?
“Bütün mahalle geliyordu. Bizim mahalle çok şendi. Tırnak annesi ve ekseri eğlenceler gece yapılırdı. O zaman oyun havası oynanırdı, dans edilmezdi. Yaşlılar geçmişten komik oyunlar oynardı. Orta oyunu izler gibiydik.. Tırnak annesi eğlencesi yapılan evin üst katında Arnavutlar otururdu. O Arnavut kadın o kadar şen bir kadındı ki.. Türkçesi de biraz bozuktu. Ne şarkılar söyler, ne oyunlar oynardı. Arnavut oyunları.. öyle güzel geçerdi ki…”
“Kimin evi büyükse orada yapılırdı. Mahallemizde bir kadın vardı. O hep kına gecelerinde falan kaynananın şalvarını sopaya geçirir, yakardı. ‘Heyamola’ diye bir şarkı söyleyerek sönene kadar dans ederdi. Yok radyo yok, bir şey yok nerede eğleneceksin?”
Kızlar tırnak gecelerinde süslenir miydi?
“Büyük kızlar makyaj yaparlardı. O zaman kaş-göz boyama yoktu. Sadece dudak boyanırdı. Bir de krem sürerlerdi. Diğer kız grupları (ortaokuldakiler) onlar yapmazdı. Kim çalabiliyorsa o çalardı. Nazlılık yoktu. Herkes çalar oynardı. Ancak böyle eğlenilirdi. Kışın evlerde kömür yakılırdı. Közüyle ısınılırdı. Çay pişirilirdi. Bize çay vermezlerdi. Mısır patlatırlardı…”
“Çok eğlenirdik.” diyerek cümlesini bitiriyor anneannem.
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
“Tırnak Annesi&rdquo için 1 yorum